Pytania i odpowiedzi

Centralna informacja o rachunkach jest nową usługą, którą KIR świadczy instytucjom wskazanym przepisami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (które weszły w życie z dniem 1 lipca 2016 r.). Jest to rozwiązanie umożliwiające dostęp do informacji o rachunkach osób zmarłych, „zapomnianych” rachunkach osób fizycznych oraz rachunkach osób wskazanych przez sąd, komornika, policję lub inne uprawnione organy – w każdym banku i SKOK-u.

W celu skorzystania z usługi wnioskodawca (osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku albo osoba fizyczna poszukująca własnych rachunków) może złożyć odpowiedni wniosek w wybranym przez siebie banku lub SKOK-u. Bank lub SKOK skieruje zapytanie do Centralnej informacji, a Centralna informacja skieruje zapytanie do wszystkich pozostałych banków i SKOK-ów. Proces wymiany informacji zapewniają m.in wystandaryzowane komunikaty. Otrzymana informacja zwrotna pozwoli na sporządzenie przez Centralną informację zbiorczej informacji zawierającej: wskazanie podmiotów, które prowadziły albo prowadzą rachunek, numer rachunku, informację czy jest on nadal prowadzony, czy jest to rachunek wspólny oraz informację o umowach rachunku bankowego rozwiązanych albo wygasłych z przyczyn określonych w Prawie bankowym (z powodu śmierci posiadacza rachunku albo braku dyspozycji dotyczących rachunku przez okres 10 lat).

Korzyścią dla klienta jest możliwość otrzymania informacji w jednym miejscu – w banku lub SKOK-u, w którym zdecydował się złożyć wniosek. Natomiast uzyskanie szczegółowych danych dotyczących rachunku jak np. weryfikacja jego rodzaju i salda, będzie możliwa wyłącznie w placówce banku lub SKOK-u, w którym rachunek jest prowadzony. Dotychczas poszukiwanie rachunków wymagało zwracania się z indywidualnym zapytaniem do każdego banku lub SKOK-u, w którym mógł być prowadzony rachunek danej osoby.

Zgodnie przepisami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (które weszły w życie z dniem 1 lipca 2016 r.), tzw. Centralna informacja umożliwia:

• posiadaczowi rachunku będącemu osobą fizyczną oraz członkowi SKOK – odszukanie własnych rachunków bankowych oraz imiennych rachunków członka SKOK,
• osobie, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku lub tytuł prawny do spadku po członku SKOK – odszukanie rachunków osoby zmarłej (spadkodawcy), w tym rachunków bankowych oraz imiennych rachunków członka SKOK.

Osoba, która poszukuje własnego rachunku oraz osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku, składa w placówce banku lub SKOK-u wniosek o udzielenie informacji o rachunkach, odpowiednio, własnych lub spadkodawcy. Osoba ta może uzyskać informacje o istnieniu rachunku bankowego lub imiennego rachunku członka kasy, a także o rozwiązaniu lub wygaśnięciu – w szczególnych przypadkach określonych w ustawie (śmierć posiadacza rachunku, nie wydawanie przez 10 lat przez posiadacza rachunku dyspozycji dotyczących tego rachunku) – umowy rachunku bankowego niezawartej w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej lub umowy imiennego rachunku członka kasy.

Bank lub SKOK przyjmujący wniosek weryfikuje dane (tożsamość) wnioskodawcy, a w przypadku osoby, która uzyskała tytuł prawny do spadku, weryfikuje także ten tytuł (np. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia) i kieruje stosowne zapytanie do Centralnej informacji.

KIR, jako instytucja prowadząca Centralną informację o rachunkach, przekazuje zapytanie do wszystkich banków i SKOK-ów. Każdy bank oraz SKOK ma obowiązek udzielenia informacji niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania zapytania z Centralnej informacji. Centralna informacja na podstawie udzielonych odpowiedzi przekazuje zbiorczą informację o rachunkach do banku lub SKOK-u, który przyjął wniosek. Przekazywana zbiorcza informacja zawiera wskazanie podmiotów, które prowadzą albo prowadziły rachunek, numer rachunku, informację czy jest on nadal prowadzony, czy jest to rachunek wspólny oraz informację o umowach rachunku bankowego rozwiązanych albo wygasłych z przyczyn określonych w Prawie bankowym (z powodu śmierci posiadacza rachunku albo braku dyspozycji dotyczących rachunku przez okres 10 lat). W celu otrzymania dodatkowych informacji dotyczących rachunku (np. jego salda), wykraczających poza zakres informacji określonych ustawą, wnioskodawca będzie musiał udać się do banku lub SKOK-u, w którym rachunek jest lub był prowadzony.

Rolą KIR w tym procesie, jako podmiotu prowadzącego Centralną informację, jest zapewnianie sprawnej i bezpiecznej wymiany informacji pomiędzy bankami i SKOK-ami, w tym sporządzanie zbiorczej informacji w oparciu o informacje przekazane przez banki i SKOK-i.

Wnioskodawca, będący osobą, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku, musi wykazać swój tytuł prawny do spadku. Co do zasady wnioskodawcą będzie spadkobierca, choć może nim być również nabywca spadku, który – zgodnie z art. 1053 kodeksu cywilnego – wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy.

Spadkobierca musi legitymować się prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia (w szczególnych przypadkach np. obcokrajowców może to być inny dokument potwierdzający prawo do spadku np. zagraniczne orzeczenie) oraz wykazać, że jest spadkobiercą wskazanym w tym dokumencie, np. w oparciu o dowód osobisty. W przypadku nabywcy spadku konieczne jest dodatkowo okazanie umowy nabycia spadku.

W przypadku, gdy wnioskodawcą będzie osoba poszukująca własnych rachunków, wystarczy, że wylegitymuje się dokumentem potwierdzającym jej tożsamość (np. dowodem osobistym).

Wniosek może zostać złożony w każdym banku lub SKOK-u w Polsce. Nie trzeba być klientem instytucji, w której składa się wniosek.

Zakres danych, jakie zawarte zostaną w zbiorczej informacji, został określony przez ustawodawcę (wynika on ze znowelizowanych przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych). Na etapie uzyskiwania zbiorczej informacji istotnym jest pozyskanie przez wnioskodawcę informacji, które banki lub SKOK-i prowadzą lub prowadziły poszukiwane rachunki. Po uzyskaniu takiej informacji wnioskodawca z łatwością uzyska dodatkowe informacje w placówce właściwego banku lub SKOK-u.

Celem nowych rozwiązań ustawowych jest zagwarantowanie łatwego sposobu poszukiwania rachunków we wszystkich bankach i SKOK-ach, a nie stworzenie nowego sposobu pozyskiwania szczegółowych informacji o rachunku.

Korzystanie z Centralnej informacji jest obligatoryjne dla banków i SKOK-ów. Zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, która znowelizowała przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz przepisy ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, wszystkie banki i SKOK-i, począwszy od dnia 1 lipca 2016 r. (od dnia wejścia w życie ww. nowelizacji) są zobowiązane udzielać odpowiedzi na zapytanie Centralnej informacji.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (które weszły w życie z dniem 1 lipca 2016 r.), stwarzającej podstawy prawne dla prowadzenia Centralnej informacji i określającej zasady jej prowadzenia, Centralna informacja służy poszukiwaniu rachunków bankowych osób fizycznych, w tym związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, oraz imiennych rachunków członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Przedmiotowa ustawa nie wprowadza natomiast możliwości poszukiwania za pośrednictwem Centralnej informacji innego majątku, zarówno zgromadzonego w bankach czy SKOK-ach, jak i innych instytucjach finansowych. Poszukiwanie innych produktów bankowych, jednostek funduszy inwestycyjnych, rachunków maklerskich, polis ubezpieczeniowych czy inwestycyjnych będzie odbywać się na dotychczasowych zasadach.

Centralna informacja służy poszukiwaniu wszelkich rachunków bankowych osób fizycznych oraz imiennych rachunków członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, a zatem także rachunków uśpionych osób fizycznych, które to rachunki związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Rozwiązane przyjęte ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw zobowiązuje banki oraz SKOK-i do udzielania informacji o rachunkach na zapytanie otrzymane od Centralnej informacji.

W przypadku, gdy dany bank lub SKOK otrzyma wniosek o udzielenie informacji o rachunkach od uprawnionej osoby, i na podstawie tego wniosku przekaże zapytanie do Centralnej informacji, to bank lub SKOK, który otrzyma zapytanie od Centralnej informacji zobowiązany jest do udzielenia odpowiedzi bez uzyskiwania jakichkolwiek upoważnień. Znowelizowane przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, uprawniają w takim wypadku banki i SKOK-i do ujawnienia tajemnicy bankowej zarówno Centralnej informacji, jak i bankowi lub SKOK-owi, który zwrócił się z zapytaniem.

Zgodnie z regulacjami ustawowymi (znowelizowane przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych) informacja o rachunkach może być udzielona wyłącznie na żądanie posiadacza rachunku będącego osobą fizyczną, członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej lub osoby, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku lub po członku SKOK.

Bank przyjmujący wniosek, a zarazem przekazujący wnioskodawcy zbiorczą informację, zobowiązany jest do weryfikacji uprawnienia wnioskodawcy do złożenia wniosku, zatem – tak jak w każdym przypadku udzielenia informacji objętych tajemnicą bankową – udzielać będzie tych informacji tylko osobom, które spełniają określone ustawą przesłanki uprawniające do pozyskania informacji o rachunku.

Zarówno Centralna informacja, jak i banki odpowiadające na zapytanie nie będą otrzymywać i analizować wniosku ani dokumentów przedkładanych przez wnioskodawcę. Za weryfikację uprawnień wnioskodawcy odpowiada bank przyjmujący wniosek, który następnie przekazuje zapytanie do Centralnej informacji.

Tak, odpłatność usługi została przewidziana przez ustawodawcę. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, zbiorcza informacja może być dostarczona wnioskodawcy przez bank lub SKOK odpłatnie, przy czym opłata nie może być wyższa niż koszt wygenerowania takiej informacji.

System Ognivo to unikalne na polskim rynku rozwiązanie, które od lat umożliwia bezpieczną i szybką komunikację w formie elektronicznej pomiędzy bankami oraz pomiędzy bankami a innymi podmiotami uprawnionymi do uzyskiwania informacji o klientach banków. Aplikacja powstała jako narzędzie do wymiany informacji o rozliczeniach międzybankowych i obsługi reklamacji związanych z tymi rozliczeniami. Pomaga także sprawnie przenosić rachunki z banku do banku.

Za pośrednictwem Ognivo z bankami komunikują się wyłącznie uprawnione podmioty. Aplikacja zbudowana jest z modułów realizujących różne funkcje i dopasowanych do rodzaju uczestnika i jego potrzeb. Każdy uczestnik ma dostęp tylko do takich informacji, które są mu niezbędne do wykonywania jego czynności i do pozyskania których jest uprawniony.

Nową usługą, bazującą na funkcjonalnościach wykorzystywanych w systemie Ognivo, którą KIR świadczy instytucjom wskazanym przepisami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (które weszły w życie z dniem 1 lipca 2016 r.), jest tzw. Centralna informacja o rachunkach.

KIR, jako izba rozliczeniowa, o której mowa w art. 67 Prawa bankowego, jest zgodnie z art. 92bb ust. 2 Prawa bankowego (który wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2016 r.) podmiotem uprawnionym do prowadzenia Centralnej informacji o rachunkach. Centralna informacja działa w ramach systemu Ognivo, którego operatorem jest KIR.

Funkcją KIR jako podmiotu prowadzącego Centralną informację jest zapewnianie sprawnej i bezpiecznej wymiany informacji pomiędzy bankami i SKOK-ami. KIR tworząc zbiorczą informację, działa wyłącznie w zaufaniu do danych zawartych w odpowiedziach przesłanych do Centralnej informacji przez banki i SKOK-i. Podanie przez bank lub SKOK w odpowiedzi błędnych danych może prowadzić do utworzenia i przesłania nieprawidłowej zbiorczej informacji z Centralnej informacji. KIR nie ponosi odpowiedzialności z tytułu udostępnienia zbiorczej informacji z Centralnej informacji zawierającej nieprawdziwe, nieaktualne, nieścisłe lub niepełne dane – jeżeli sporządzenie nieprawidłowej zbiorczej informacji zostało spowodowane przyczynami nieleżącymi po stronie KIR.

Centralna informacja:

1. przyjmuje od wszystkich banków i SKOK-ów zapytania o rachunki osób zmarłych i zapomniane rachunki osób fizycznych,
2. przesyła zapytania do wszystkich banków i SKOK-ów,
3. przyjmuje odpowiedzi od wszystkich banków i SKOK-ów,
4. sporządza zbiorcze informacje w oparciu o informacje przekazane przez banki i SKOK-i,
5. przekazuje zbiorcze informacje do banków i SKOK-ów, które zwróciły się z zapytaniem.

Utworzenie Centralnej informacji, która ma zagwarantowaną możliwość uzyskiwania informacji o rachunkach od wszystkich banków i SKOK-ów i na tej podstawie tworzenia kompletnej zbiorczej informacji, wymagało wprowadzenia nowych regulacji prawnych (ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw). KIR, jeszcze w okresie przed uchwaleniem nowych regulacji, wdrożył – w ramach prowadzonego przez siebie systemu Ognivo – rozwiązania zapewniające bankom możliwość wymiany informacji w zakresie dotyczącym informacji o rachunkach bankowych spadkodawców. Uruchomienie tej usługi zostało wstrzymane, tak by była ona świadczona już na nowych zasadach, określonych ww. ustawą i obejmowała wszystkie banki i SKOK-i w Polsce.

Banki i SKOKi udzielają odwiedzi o rachunkach, które prowadzą lub prowadziły albo o przeszkodzie do udzielenia takiej informacji (np. z powodu niewystarczających danych).
Jeżeli chodzi o rachunki zamknięte, to tylko do czasu przechowywania przez bank informacji o tych rachunkach.

Zmarły przedsiębiorca mógł posiadać rachunki w różnych bankach, o czym może nie wiedzieć nawet jego najbliższa rodzina. W związku z tym zarządca sukcesyjny uzyska informacje o wszystkich kontach bankowych i rachunkach w SKOK-ach zmarłego. Dzięki temu będzie mógł ustalić konta i środki na nich zgromadzone, które będą mogły zostać wykorzystane w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Bank ma obowiązek udostępnienia zarządcy sukcesyjnemu informacji o rachunkach bankowych, m.in. o rachunkach bankowych osobistych, w tym zamkniętych przez bank po śmierci przedsiębiorcy, a także danych o kontach wspólnych przedsiębiorcy i innej osoby (bez danych współposiadacza rachunku). Samo uzyskanie informacji o rachunkach nie oznacza jednak, że zarządca otrzymuje do nich dostęp. Prawo dostępu dotyczy tylko rachunków wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej. 

Więcej informacji można uzyskać tutaj.